JFS-C – Tiêu chuẩn quan trọng khi xuất khẩu thực phẩm vào Nhật Bản

Nếu doanh nghiệp đang muốn xuất khẩu thực phẩm – như mật ong, bánh kẹo, hay nước đóng bình – sang Nhật Bản, thì JFS-C (Japan Food Safety Standard) là một tiêu chuẩn bạn nên quan tâm. Đây là chứng nhận an toàn thực phẩm do Nhật Bản phát triển, giúp đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng cao và được thị trường này chấp nhận. Nhưng JFS-C là gì, và làm sao để áp dụng nó khi xuất khẩu? Á Châu sẽ cùng doanh nghiệp tìm hiểu chi tiết để chuẩn bị thật tốt nhé!

JFS-C là gì và tại sao quan trọng?

JFS-C là tiêu chuẩn an toàn thực phẩm do JFSM (Japan Food Safety Management Association) thiết lập, thuộc nhóm tiêu chuẩn JFS (Japan Food Safety Standards). Ra đời năm 2016, JFS-C nằm ở cấp độ cao nhất trong hệ thống JFS, được GFSI (Global Food Safety Initiative) công nhận từ năm 2018. Nó tập trung vào quản lý hệ thống an toàn thực phẩm, không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn là cách để doanh nghiệp kiểm soát chất lượng một cách nghiêm túc, xây dựng uy tín tại Nhật.

1. Vai trò của JFS-C

• Đảm bảo an toàn thực phẩm từ nguyên liệu, sản xuất, đến phân phối.

• Là chứng nhận được các nhà bán lẻ lớn tại Nhật (như Aeon, Ito-Yokado) chấp nhận.

2. Tầm quan trọng khi xuất khẩu

• Có JFS-C giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh, giảm rủi ro bị từ chối nhập khẩu, và mở rộng cơ hội hợp tác với các công ty Nhật.

Tiêu chuẩn JFS-C: Doanh nghiệp cần đáp ứng những gì?

JFS-C yêu cầu doanh nghiệp xây dựng một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm toàn diện, dựa trên HACCP và các tiêu chuẩn bổ sung:

1. Quản lý nguy cơ (HACCP-Based)

• Yêu cầu: Nhận diện và kiểm soát nguy cơ vi sinh (E.coli trong nước), hóa học (phụ gia trong bánh kẹo), vật lý (tạp chất trong mật ong).

• Ví dụ: Kiểm soát nhiệt độ nướng bánh ở 180°C để diệt khuẩn, hoặc lọc nước bằng RO để loại bỏ kim loại nặng.

2. Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm

• Yêu cầu: Xây dựng quy trình từ lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra, đến cải tiến liên tục.

• Đặc thù: Lập kế hoạch kiểm soát độ ẩm bột mì dưới 14% để tránh nấm mốc trong sản xuất bánh kẹo.

3. Vệ sinh cơ sở và thiết bị (PRP)

• Yêu cầu: Áp dụng chương trình tiên quyết (Prerequisite Programs) như vệ sinh sàn nhà không trơn trượt (cho bún), khử trùng bình nước bằng ozone (0,4 mg/L).

• Đặc biệt: Nhân viên phải đeo găng tay, đội mũ khi đóng gói để tránh nhiễm khuẩn.

4. Ghi chép và truy xuất nguồn gốc

• Yêu cầu: Lưu trữ hồ sơ chi tiết (như “lọc nước RO ngày 20/2, pH 7,2”) trong ít nhất 2 năm.

• Lợi ích: Giúp giải quyết nhanh vấn đề nếu có khiếu nại từ Nhật.

Quy trình đạt chứng nhận JFS-C: Làm sao để bắt đầu?

Để đạt JFS-C khi xuất khẩu, doanh nghiệp cần qua các bước cụ thể, từ xây dựng hệ thống đến kiểm tra bởi tổ chức chứng nhận:

Bước 1: Đánh giá hiện trạng

• Kiểm tra cơ sở sản xuất, xác định lỗ hổng (như thiết bị không khử trùng tốt, thiếu nhật ký sản xuất).

Bước 2: Xây dựng hệ thống HACCP

• Lập kế hoạch an toàn thực phẩm, xác định CCP (Critical Control Points) như khử trùng nước ở 80°C hoặc kiểm soát phụ gia bánh kẹo.

Bước 3: Triển khai và ghi chép

• Áp dụng quy trình (vệ sinh máy móc, kiểm tra nguyên liệu), ghi nhật ký hàng ngày (như “nướng bánh 180°C, vi sinh âm tính”).

Bước 4: Kiểm tra nội bộ

• Tự đánh giá hệ thống (internal audit) để tìm sai sót (như nước đóng bình vượt ngưỡng TDS 1000 mg/L).

Bước 5: Đăng ký chứng nhận

• Liên hệ tổ chức chứng nhận được JFSM công nhận (như JQA, SGS), nộp hồ sơ và chờ kiểm tra thực tế (thường mất 3-6 tháng).

Điểm khác biệt của JFS-C so với tiêu chuẩn khác

JFS-C có những đặc trưng riêng mà doanh nghiệp cần nắm để tối ưu hóa:

1. GFSI công nhận

• Khác với JAS (chỉ Nhật Bản), JFS-C được quốc tế chấp nhận, tương đương FSSC 22000, tăng tính linh hoạt khi xuất khẩu.

2. Tập trung vào HACCP nâng cao

• Không chỉ áp dụng HACCP cơ bản (như HACCP Korea), JFS-C yêu cầu cải tiến liên tục, phù hợp với thị trường Nhật khắt khe.

3. Được thiết kế bởi Nhật

• Khác với FDA (Mỹ), JFS-C phản ánh tiêu chuẩn nội địa Nhật, chú trọng vệ sinh và truy xuất nguồn gốc hơn.

Những lưu ý khi áp dụng JFS-C

Để đạt và duy trì JFS-C, doanh nghiệp cần chú ý:

1. Đào tạo nhân sự kỹ lưỡng

• Nhân viên phải nắm rõ HACCP và PRP (như rửa tay trước khi đóng gói), tránh vi phạm do thiếu kiến thức.

2. Đầu tư thiết bị đạt chuẩn

• Máy móc cũ (như lò nướng bám dầu) có thể không đạt yêu cầu, cần nâng cấp để đáp ứng vệ sinh JFS-C.

3. Chuẩn bị cho kiểm tra định kỳ

• Sau khi đạt chứng nhận, JFSM kiểm tra hàng năm, nên duy trì ghi chép và cải tiến (như kiểm tra vi sinh nước hàng tháng).

JFS-C không chỉ là chứng nhận pháp lý mà còn là hệ thống giúp doanh nghiệp kiểm soát chất lượng, đáp ứng yêu cầu cao của Nhật Bản. Từ quản lý nguy cơ, vệ sinh, đến ghi chép minh bạch, mỗi bước đều cần sự nghiêm túc và tỉ mỉ. Á Châu tin rằng với hướng dẫn trên, bạn sẽ dễ dàng áp dụng JFS-C, sẵn sàng đưa thực phẩm Việt vào thị trường Nhật.

Những thông tin bổ sung để xuất khẩu thực phẩm sang Nhật Bản với JFS-C

Ngoài việc đạt chứng nhận JFS-C, xây dựng hệ thống HACCP, và duy trì vệ sinh, doanh nghiệp cần chú ý thêm các yếu tố pháp lý, kỹ thuật và thương mại để đảm bảo lô hàng được thông quan và phân phối hợp pháp tại Nhật Bản. Dưới đây là các điểm quan trọng cần bổ sung:

1. Chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin – CO)

• Mục đích: Chứng minh thực phẩm được sản xuất tại Việt Nam, hỗ trợ thông quan và hưởng ưu đãi thuế từ Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA).

• Chi tiết: Xin Form VJ từ Bộ Công Thương Việt Nam, ghi rõ nguồn gốc (như “nước đóng bình từ nguồn ngầm Đà Lạt”) để giảm thuế (ví dụ: bánh kẹo từ 10% xuống 0%).

• Lưu ý: Kết hợp với JFS-C để tăng tính hợp lệ của lô hàng tại hải quan Nhật.

2. Đăng ký nhãn hiệu tại Nhật Bản

• Mục đích: Bảo vệ thương hiệu thực phẩm, tránh bị sao chép hoặc tranh chấp tại thị trường tiêu chuẩn cao này.

• Chi tiết: Đăng ký qua JPO (Japan Patent Office) nếu muốn xây dựng thương hiệu lâu dài (như “Bánh kẹo Việt” hoặc “Mật ong Lâm Đồng”).

• Lợi ích: Ngăn chặn hàng giả, đặc biệt quan trọng khi bán qua các kênh lớn như Amazon Japan, Rakuten.

3. Kiểm soát vận chuyển và bảo quản

• Mục đích: Đảm bảo thực phẩm giữ nguyên chất lượng trong hành trình từ Việt Nam sang Nhật (15-25 ngày bằng đường biển).

• Chi tiết: Dùng container lạnh (0-4°C cho nước đóng bình), bao bì hút chân không (cho bánh kẹo), kiểm soát độ ẩm (dưới 14% cho mật ong). Ghi nhật ký vận chuyển (nhiệt độ, độ ẩm) để chứng minh với hải quan Nhật.

• Đặc thù: Với nước đóng bình, tránh nhiệt độ trên 25°C để không sinh vi khuẩn như Pseudomonas, làm mất tính an toàn của JFS-C.

4. Hiểu về thuế quan và mã HS

• Mục đích: Xác định mức thuế nhập khẩu và thủ tục hải quan cho thực phẩm tại Nhật Bản.

• Chi tiết: Tra cứu mã HS qua Japan Customs (như HS 0409.00 cho mật ong, HS 2201.10 cho nước đóng chai), tận dụng VJEPA để giảm thuế (ví dụ: bún khô từ 8% xuống 0%).

• Lưu ý: Sai mã HS hoặc thiếu Form VJ có thể khiến hàng bị giữ hoặc chịu thuế cao hơn.

5. Hợp tác với nhà nhập khẩu Nhật Bản

• Mục đích: Nhà nhập khẩu chịu trách nhiệm chính trong thông quan, hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ JFS-C và quy định hải quan Nhật.

• Chi tiết: Tìm đối tác qua hội chợ (như Foodex Japan) hoặc JETRO (Japan External Trade Organization), ký hợp đồng rõ ràng về trách nhiệm (nộp hồ sơ JFS-C, kiểm tra tại cảng).

• Lợi ích: Giảm rủi ro pháp lý, đặc biệt khi hải quan Nhật yêu cầu bổ sung giấy kiểm nghiệm từ JFSM.

6. Chuẩn bị cho kiểm tra bổ sung và từ chối nhập khẩu

• Mục đích: Có kế hoạch xử lý nếu lô hàng bị hải quan Nhật từ chối hoặc yêu cầu kiểm tra thêm tại cảng.

• Chi tiết: Lập quỹ dự phòng (khoảng 1000-2000 USD/lô) để trả phí lưu kho (50-100 USD/ngày), tiêu hủy, hoặc tái xuất. Chỉ định đại diện tại Nhật (Agent) để làm việc với MAFF hoặc hải quan khi cần.

• Đặc thù: Với bánh kẹo, nếu vượt giới hạn phụ gia (như phẩm màu tổng hợp), hải quan có thể yêu cầu xem lại hệ thống HACCP tại Việt Nam.

Lời khuyên

Để xuất khẩu thực phẩm sang Nhật với JFS-C, doanh nghiệp cần kết hợp giữa chứng nhận JFS-C, tiêu chuẩn kỹ thuật (HACCP, vệ sinh), và các yếu tố thương mại (CO, thuế). Đừng chỉ tập trung vào sản phẩm mà bỏ qua vận chuyển, nhãn hiệu, hay đối tác nhập khẩu. Hãy kiểm nghiệm định kỳ (hàng tháng với nước, hàng quý với bánh kẹo), lưu trữ hồ sơ đầy đủ, và tận dụng VJEPA để giảm chi phí. Với sự nghiêm túc này, bạn sẽ không chỉ thông quan suôn sẻ mà còn xây dựng uy tín tại thị trường Nhật Bản.