Vệ sinh an toàn thực phẩm cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini

Cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini – những điểm mua sắm quen thuộc đáp ứng nhu cầu hàng ngày, từ thực phẩm tươi sống, đồ ăn chế biến sẵn đến hàng hóa thiết yếu. Để mang đến sự an tâm cho khách hàng, các cơ sở này cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). Giấy phép VSATTP không chỉ là yêu cầu pháp lý bắt buộc mà còn là cam kết của doanh nghiệp về chất lượng và sức khỏe người tiêu dùng. Với đặc thù kinh doanh đa dạng sản phẩm – từ thực phẩm đông lạnh, đồ khô đến đồ tươi sống – việc xin giấy chứng nhận VSATTP đòi hỏi sự hiểu biết rõ ràng về pháp luật và kỹ thuật quản lý. Bài viết này sẽ hướng dẫn doanh nghiệp từng bước để sở hữu giấy An toàn thực phẩm một cách thuận lợi, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật và kiểm soát chất lượng trong từng kệ hàng.

Điều kiện để cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini có giấy phép VSATTP theo quy định pháp luật Việt Nam

Để được cấp giấy phép Vệ sinh an toàn thực phẩm, cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini cần đáp ứng các tiêu chuẩn theo Luật An toàn thực phẩm 2010 và Nghị định 15/2018/NĐ-CP, cùng với các yêu cầu đặc thù về kinh doanh thực phẩm bán lẻ. Dưới đây là những điều kiện cần thiết:

Điều kiện về cơ sở vật chất và trang thiết bị

• Không gian kinh doanh cần được bố trí hợp lý, phân chia rõ ràng giữa các khu vực: thực phẩm tươi sống (thịt, cá), thực phẩm đông lạnh, đồ khô và thực phẩm chế biến sẵn, tránh nhiễm chéo giữa các loại hàng hóa. Khu vực bán hàng phải sạch sẽ, thoáng mát, có hệ thống thông gió tốt và không bị ảnh hưởng bởi côn trùng hay chuột bọ. Quầy trưng bày cần làm từ vật liệu dễ vệ sinh (inox, kính) và được vệ sinh thường xuyên.
• Trang thiết bị như tủ đông (dưới -18°C), tủ mát (0-5°C) phải đảm bảo nhiệt độ phù hợp để bảo quản thực phẩm đông lạnh và thực phẩm tươi. Các kệ hàng chứa đồ khô cần được đặt cách sàn ít nhất 20 cm để tránh ẩm mốc. Nguồn nước dùng để vệ sinh cửa hàng hoặc rửa thực phẩm (nếu có sơ chế) phải đạt tiêu chuẩn nước sạch theo QCVN 01-1:2018/BYT, thường là nước máy hoặc nước đã qua xử lý.

Điều kiện về con người

• Chủ cửa hàng và nhân viên trực tiếp xử lý thực phẩm (bán thịt tươi, sắp xếp hàng đông lạnh) cần có giấy khám sức khỏe định kỳ (ít nhất 1 lần/năm) từ cơ sở y tế cấp huyện trở lên, xác nhận không mắc bệnh truyền nhiễm như lao, viêm gan (theo Thông tư 14/2013/TT-BYT). Họ cũng phải tham gia khóa tập huấn kiến thức VSATTP do cơ quan có thẩm quyền tổ chức và được cấp giấy xác nhận. Trong quá trình làm việc, nhân viên cần mặc đồng phục, đeo găng tay khi tiếp xúc với thực phẩm tươi sống hoặc chế biến sẵn.

Điều kiện về quản lý nguồn gốc và chất lượng

• Cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini cần đảm bảo mọi thực phẩm kinh doanh có nguồn gốc rõ ràng, được nhập từ nhà cung cấp uy tín, kèm hóa đơn, giấy kiểm dịch (đối với thịt, cá) hoặc giấy chứng nhận chất lượng (đối với thực phẩm đóng gói). Thực phẩm phải còn hạn sử dụng, bao bì nguyên vẹn và được bảo quản đúng điều kiện ghi trên nhãn (lạnh, mát, khô ráo). Đặc biệt, với thực phẩm chế biến sẵn (xúc xích, bánh mì), doanh nghiệp cần kiểm tra định kỳ để đảm bảo không chứa vi sinh vật gây hại (E.coli, Staphylococcus) theo QCVN 8-2:2011/BYT.
• Hồ sơ nguồn gốc hàng hóa phải được lưu trữ ít nhất 12 tháng, và cơ sở cần có quy trình kiểm tra nhiệt độ tủ bảo quản thường xuyên, ghi chép nhật ký để chứng minh việc tuân thủ VSATTP.

Hồ sơ cần chuẩn bị đối với cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini trong việc xin giấy chứng nhận Vệ sinh an toàn thực phẩm

Để xin giấy VSATTP, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định tại Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Dưới đây là các tài liệu cần thiết:

Hồ sơ cơ bản

• Đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận VSATTP: Ghi rõ thông tin cửa hàng, loại thực phẩm kinh doanh (tươi sống, đông lạnh, chế biến sẵn…).

• Bản sao giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh: Đảm bảo ngành nghề bán lẻ thực phẩm được ghi rõ (mã ngành 4711 – bán lẻ trong cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini).

• Giấy khám sức khỏe: Áp dụng cho chủ cửa hàng và nhân viên trực tiếp xử lý thực phẩm.

• Giấy xác nhận tập huấn kiến thức VSATTP: Do cơ quan có thẩm quyền cấp sau khóa học.

Tài liệu kỹ thuật

• Bản vẽ sơ đồ mặt bằng cửa hàng: Thể hiện khu vực bán thực phẩm tươi sống, khu vực bảo quản đông lạnh, và khu vực trưng bày đồ khô.

• Sơ đồ quy trình kinh doanh thực phẩm: Mô tả từ khâu nhập hàng, bảo quản, đến bày bán.

• Bản thuyết minh cơ sở vật chất: Bao gồm thông tin về tủ đông, tủ mát, kệ hàng, hệ thống vệ sinh và nguồn nước.

Hồ sơ sẽ được nộp lên Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm địa phương hoặc cơ quan được ủy quyền (thường thuộc Sở Y tế). Thời gian xử lý hồ sơ thường từ 7-15 ngày làm việc, kèm theo kiểm tra thực tế bởi đoàn thẩm định.

Những lưu ý khi đăng ký giấy phép An toàn vệ sinh thực phẩm cho cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini

Việc xin giấy phép VSATTP cho cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini đòi hỏi sự cẩn thận để đảm bảo tuân thủ pháp luật và duy trì chất lượng đa dạng sản phẩm. Dưới đây là những điểm doanh nghiệp cần chú ý:

Kiểm soát đa dạng loại thực phẩm

• Cửa hàng tiện lợi kinh doanh nhiều loại thực phẩm (tươi sống, đông lạnh, chế biến sẵn), nên cần phân khu rõ ràng và kiểm tra hạn sử dụng thường xuyên. Đặc biệt, thực phẩm đông lạnh phải được giữ ở nhiệt độ dưới -18°C liên tục; nếu tan băng rồi đông lại, chất lượng sẽ giảm và dễ sinh vi khuẩn. Doanh nghiệp cần ghi chép nhật ký nhiệt độ để tránh rủi ro khi kiểm tra.

Chuẩn bị kỹ trước kiểm tra thực tế

• Trước khi đoàn thẩm định đến, doanh nghiệp nên vệ sinh toàn bộ cửa hàng, kiểm tra tủ bảo quản (đảm bảo hoạt động tốt, không có mùi lạ), và sắp xếp hàng hóa ngăn nắp. Nhân viên cần mặc đồng phục, đeo găng tay khi xử lý thực phẩm tươi sống. Một số lỗi như kệ hàng bám bẩn, thực phẩm hết hạn có thể khiến quá trình cấp giấy bị trì hoãn.

Duy trì điều kiện VSATTP sau khi được cấp phép

• Giấy An toàn thực phẩm có hiệu lực 3 năm, nhưng cơ quan chức năng có thể kiểm tra đột xuất. Nếu phát hiện vi phạm như bán thực phẩm không rõ nguồn gốc hoặc bảo quản sai nhiệt độ, cửa hàng có thể bị phạt từ 20-40 triệu đồng (theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP) và bị thu hồi giấy phép.

Gia hạn giấy phép đúng hạn

• Trước khi giấy VSATTP hết hạn (ít nhất 6 tháng), doanh nghiệp cần nộp hồ sơ gia hạn, bao gồm báo cáo duy trì điều kiện VSATTP, giấy khám sức khỏe mới và kết quả kiểm nghiệm gần nhất (nếu có). Chậm trễ có thể buộc cửa hàng làm lại từ đầu.

Mức phạt và xử lý đối với trường hợp cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini không có giấy chứng nhận

Kinh doanh tại cửa hàng tiện lợi hoặc siêu thị mini mà không có giấy phép VSATTP là vi phạm nghiêm trọng theo pháp luật Việt Nam, được quy định tại Nghị định 115/2018/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an toàn thực phẩm. Với đặc thù kinh doanh đa dạng thực phẩm – từ đồ tươi sống, đông lạnh đến chế biến sẵn – việc không tuân thủ VSATTP không chỉ gây rủi ro pháp lý mà còn đe dọa sức khỏe khách hàng, ảnh hưởng lớn đến uy tín doanh nghiệp. Dưới đây là chi tiết:

Mức phạt hành chính

• Nếu cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini không có giấy An toàn thực phẩm, mức phạt cơ bản dao động từ 30 đến 40 triệu đồng (khoản 5 Điều 25 Nghị định 115/2018/NĐ-CP) cho hành vi hoạt động mà không có giấy phép VSATTP.

• Trường hợp phát hiện thực phẩm không an toàn (như thịt ôi thiu, đồ đông lạnh tan băng chứa Listeria, hoặc đồ chế biến sẵn nhiễm E.coli) gây nguy cơ ngộ độc, mức phạt có thể lên tới 100 triệu đồng, kèm theo đình chỉ hoạt động từ 3-6 tháng (khoản 8 Điều 25).

• Nếu thực phẩm vi phạm được bày bán trên kệ, doanh nghiệp bị phạt thêm từ 50 đến 70 triệu đồng (khoản 6 Điều 24), cùng với yêu cầu thu hồi và tiêu hủy toàn bộ lô hàng không đạt tiêu chuẩn.

Hậu quả khác ngoài phạt tiền

Ngoài các khoản phạt tài chính, cửa hàng vi phạm còn đối mặt với:

• Thu hồi và tiêu hủy sản phẩm: Toàn bộ thực phẩm không đảm bảo chất lượng (thịt, cá, đồ đóng gói hết hạn) sẽ bị tịch thu và xử lý, gây thiệt hại lớn về hàng hóa và doanh thu – đặc biệt với siêu thị mini, nơi hàng tồn kho thường đa dạng và giá trị cao.

• Đình chỉ kinh doanh: Cơ sở có thể bị tạm ngừng hoạt động cho đến khi khắc phục vi phạm, bao gồm bổ sung giấy phép VSATTP và sửa chữa hệ thống bảo quản nếu cần.

• Truy cứu trách nhiệm hình sự: Nếu thực phẩm kém chất lượng gây ngộ độc nghiêm trọng (như ngộ độc tập thể hoặc tử vong), chủ cửa hàng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt tù từ 1-20 năm tùy mức độ.

• Mất lòng tin khách hàng: Trong ngành bán lẻ tiện lợi, nơi khách hàng ưu tiên sự nhanh chóng và an toàn, bất kỳ scandal nào liên quan đến VSATTP cũng có thể khiến doanh nghiệp mất khách, lan truyền tiêu cực qua mạng xã hội và ảnh hưởng lâu dài đến thương hiệu.

Vì vậy, không có giấy chứng nhận VSATTP không chỉ là vấn đề tài chính mà còn là mối đe dọa trực tiếp đến sự phát triển bền vững của cửa hàng hoặc siêu thị mini.

Ngoài giấy chứng nhận VSATTP, cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini cần thêm giấy chứng nhận gì?

Để hoạt động hợp pháp và đảm bảo chất lượng kinh doanh, ngoài giấy VSATTP, cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini cần bổ sung các giấy tờ, chứng nhận khác, phù hợp với mô hình bán lẻ đa dạng thực phẩm. Dưới đây là các loại giấy quan trọng:

Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh

• Đây là giấy tờ cơ bản do Sở Kế hoạch và Đầu tư cấp, trong đó cần ghi rõ ngành nghề bán lẻ thực phẩm (mã ngành 4711 – bán lẻ trong cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini). Giấy này là điều kiện tiên quyết để xin giấy phép Vệ sinh an toàn thực phẩm và các giấy tờ pháp lý khác.

Giấy kiểm dịch động vật (đối với thực phẩm tươi sống, đông lạnh)

• Nếu cửa hàng kinh doanh thịt, cá, hải sản tươi sống hoặc đông lạnh, cần có giấy kiểm dịch từ cơ quan thú y địa phương hoặc giấy kiểm dịch nhập khẩu (đối với hàng ngoại), chứng minh thực phẩm không nhiễm bệnh (dịch tả lợn, cúm gia cầm). Giấy này phải đi kèm mỗi lô hàng, theo Thông tư 25/2019/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Giấy kiểm nghiệm chất lượng thực phẩm

• Kết quả kiểm nghiệm định kỳ về vi sinh vật (E.coli, Salmonella), hóa chất (phụ gia, chất bảo quản) trong thực phẩm chế biến sẵn, đông lạnh hoặc tươi sống là yêu cầu cần thiết để bổ sung trong hồ sơ xin giấy VSATTP. Doanh nghiệp cần thực hiện kiểm nghiệm tại các trung tâm được Bộ Y tế công nhận, đặc biệt với các sản phẩm dễ hỏng như xúc xích, thịt nguội, hoặc đồ đông lạnh nhập khẩu.

Giấy chứng nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường

• Kinh doanh thực phẩm tạo ra rác thải từ bao bì, thực phẩm hỏng, và nước thải từ vệ sinh quầy hàng. Với siêu thị mini quy mô lớn hoặc nằm trong khu dân cư, cần giấy xác nhận hệ thống xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, do Sở Tài nguyên và Môi trường cấp sau khi kiểm tra.

Giấy chứng nhận phòng cháy chữa cháy

• Cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini sử dụng tủ đông, tủ mát và hệ thống điện lớn, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ nếu không bảo trì đúng cách. Do đó, cần giấy chứng nhận đủ điều kiện phòng cháy chữa cháy từ Công an địa phương theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP, đặc biệt khi hoạt động trong khu vực đông đúc hoặc tòa nhà thương mại.

Giấy phép kinh doanh rượu (nếu có bán rượu)

• Nếu cửa hàng bán các loại đồ uống có cồn (bia, rượu nhẹ), cần giấy phép kinh doanh rượu từ Ủy ban nhân dân cấp quận/huyện theo Nghị định 105/2017/NĐ-CP. Đây là yêu cầu bắt buộc với các sản phẩm có nồng độ cồn từ 5,5% trở lên.

Chứng nhận HACCP hoặc ISO 22000 (tùy chọn)

• Nếu muốn nâng cao uy tín hoặc cung cấp thực phẩm cho đối tác lớn (như chuỗi nhà hàng, trường học), chứng nhận HACCP (Phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn) hoặc ISO 22000 (hệ thống quản lý an toàn thực phẩm) là lựa chọn tự nguyện nhưng giá trị. Các chứng nhận này giúp kiểm soát chất lượng từ nguồn gốc đến kệ hàng, đặc biệt với thực phẩm chế biến sẵn và đông lạnh.